Flow – Một lối thoát lành mạnh khỏi “làm việc”

Khi Mihaly Csikszentmihalyi lên 10 tuổi, ông đã hiểu rõ hơn về sự mất mát hơn bất kỳ đứa trẻ nào.

Đó là năm 1944, và ông đang ở trong một trại tù binh ở Italy. Hai người anh trai lớn hơn của ông – những người mà ông coi là “thần tượng” – đã ra đi. Một người bị bắn hạ bởi quân đội Nga tại Budapest, người kia bị gửi đến một trại lao động ở Serbia. Nhiều người thân khác đã qua đời trong chiến tranh – ông bà, cô chú.

Như là một đứa trẻ thường làm, vào những lúc tốt nhất và tồi tệ nhất, ông đã tìm cách để chơi.

Ông bắt đầu chơi cờ vua. Khi làm như vậy, ông đã trải qua một sự hiểu biết sẽ ảnh hưởng đến tâm lý học phương Tây, đặc biệt là tâm lý học tích cực, hàng thập kỷ sau này.

“Khi chơi cờ vua, tôi không bận tâm rằng bom đang phát nổ”, ông chia sẻ sau đó. “Đó là lần đầu tiên tôi nhận ra rằng bạn có thể đắm chìm vào điều gì đó đến mức các vấn đề của cuộc sống thường ngày biến mất, ít nhất là tạm thời.”

Tới hiện nay, Csikszentmihalyi là một trong những nhà nghiên cứu hạnh phúc có ảnh hưởng nhất và một trong những nhà tâm lý học có ảnh hưởng nhất trên thế giới, nổi tiếng nhất vì nghiên cứu của ông về trạng thái tập trung tuyệt đối (Flow).

Trạng thái tập trung tuyệt đối (Flow) là một sự thoát khỏi lành mạnh

Mặc dù đa số nhiều người không phải đang tìm cách hạnh phúc trong bất kỳ loại nhà tù nào. Nhiều người cảm thấy bị kẹt và bị hạn chế ít nhất trong một khía cạnh của cuộc sống của họ – kiệt sức ở công việc, cuộc hôn nhân đang gặp khó khăn, mệt mỏi vì đại dịch, nội tâm rối ren hoặc một điều gì đó khác.

Tuy nhiên, trải nghiệm trạng thái tập trung tuyệt đối, trải nghiệm đang ở trong tâm trạng tốt hoặc trong vùng an toàn, sẽ không thay đổi hoàn toàn hoàn cảnh bên ngoài của bạn, nó có thể làm bạn tái hiện lại niềm vui vượt lên trên những vấn đề thường ngày.

Bộ não của bạn trong trạng thái dòng chảy (Flow).

Năm 2008, các nhà nghiên cứu Charles Limb và Allen Braun đã thực hiện một nghiên cứu bằng cách sử dụng máy chụp hình từ nhiễm xạ chức năng (fMRI) để xem xét não bộ của những nhạc sĩ jazz. Những gì họ tìm thấy là, khi tự do sáng tác, những nhạc sĩ này cho thấy sự giảm đáng kể của hoạt động trong vùng vỏ trước trán của họ. Trong trạng thái chơi nhạc này, phần của não liên quan đến tự giám sát, và do đó là nhà phê bình nội tâm, đã trầm lắng.

Một kỳ nghỉ mang đến cho bạn sự thay đổi ngoại tại và có thể cho phép bạn thư giãn hơn. Trạng thái dòng chảy (Flow) thẳng thắn hơn trực tiếp thay đổi cài đặt nội bộ của bạn. Trong trạng thái dòng chảy, bạn trải nghiệm một trạng thái tâm trí thay đổi trong đó những vấn đề thường ngày, ít nhất trong một khoảng thời gian, biến mất.

Khác với việc sử dụng rượu hoặc các chất khác để thay đổi tâm trạng, hoặc nhìn chằm chằm vào Netflix, những trải nghiệm định kỳ của trạng thái dòng chảy cải thiện năng suất tổng thể, bảo vệ chúng ta khỏi những tác động xấu của stress và nâng cao sáng tạo – ngay cả khi trạng thái dòng chảy kết thúc.

4 cách tìm kiếm dòng chảy trong cuộc sống của bạn

Mặc dù trạng thái dòng chảy được đặc trưng bởi cảm giác “dễ dàng”, nhưng bạn cần phải nỗ lực và chuẩn bị để tự đặt mình vào tình trạng thành công. Tôi đã sắp xếp các mẹo sau theo từ viết tắt “FLOW” để dễ nhớ hơn.

Tìm kiếm dòng chảy do môi trường đem lại (bị động):

1. Tìm kiếm (Find): Trẻ em tự nhiên có vẻ tìm đường vào trạng thái dòng chảy thông qua nghệ thuật, tưởng tượng hoặc thậm chí chỉ chạy vòng tròn! Người lớn không phải vậy. Một cách tuyệt vời để tìm hiểu về những hoạt động có khả năng gây ra trạng thái dòng chảy nhất là nghĩ về nơi bạn đã trải nghiệm trạng thái dòng chảy trong quá khứ, ngay cả khi bạn phải quay trở lại khi bạn còn là một đứa trẻ. Ví dụ: Hoạt động thể chất, khiêu vũ, tạo ra không gian riêng để chỉ ở bên cạnh một người bạn.
2. Nâng cấp (Level-up): Flow xảy ra khi mức độ thử thách vượt qua mức kỹ năng của bạn, đặc biệt là trong các hoạt động mà mức độ kỹ năng của bạn có một điểm khởi đầu tương đối cao. Csikszentmihalyi đưa ra một số ví dụ tuyệt vời về cách tìm kiếm trạng thái Flow trong các hoạt động hằng ngày mà bạn đang làm. Ví dụ:
   • 1) Tôi thường viết bài cho công việc, vì vậy có thể tôi quyết định “level-up” thử thách bằng cách đo thời gian.
   • 2) Sandra tuân thủ cùng một rút thăm buổi sáng mỗi ngày, vì vậy cô ấy quyết định “level-up” bằng cách cố gắng giảm hai phút. Trong cả hai ví dụ này, việc đo thời gian khuyến khích sự tập trung đơn độc trong phần của trải nghiệm flow.”
3. Đặt lịch (On the books): Một trong những điều kiện tiên quyết cho trạng thái tập trung tuyệt đối là loại bỏ những yếu tố gây phân tâm. Ví dụ, nếu tôi đang thực hiện một hoạt động mà tôi thích nhất khi rong ruổi trên đường đua, nhưng lại bật chế độ cảnh báo tin nhắn, đương nhiên tâm trạng flow sẽ bị gián đoạn. Đặt lịch có nghĩa là tạo ra những khoảng thời gian chống phân tán để tập trung hoàn toàn vào hoạt động đang thực hiện, bất kể trong công việc hay giải trí.

Tìm kiếm dòng chảy do bản thân tự đưa mình vào (chủ động):

Đi sâu hơn vào công việc yêu thích, về bản chất công việc này không khác các công việc khác. Điểm khác biệt duy nhất về bản chất ở chỗ lựa chọn cách nhìn của chúng ta. Khi chúng ta lựa chọn làm công việc này thay vì cảm thấy bị ép làm.

Khi chúng ta chủ động lựa chọn yêu thích công việc chúng ta đang làm, ta sẽ tự tạo ra động lực và sự hứng khởi trong công việc. Thay vì cảm thấy mệt mỏi và căng thẳng khi làm việc, chúng ta sẽ cảm thấy hạnh phúc và đam mê. Tìm kiếm dòng chảy của bản thân trong công việc cũng giúp chúng ta phát triển tốt hơn trong lĩnh vực này, vì chúng ta sẽ muốn học hỏi và cải tiến kỹ năng của mình để trở thành người giỏi hơn.

Thuật ngữ khác của dòng chảy là toàn tâm toàn ý hoặc tâm ý hợp nhất. Quá trình hợp nhất tâm ý là một quá trình cần đào sâu vào nội tâm và ngày càng đào sâu trong các mức độ khó của mâu thuẫn nội tâm khác nhau.